BAÇA POŞ

Ülkemiz de ve genellikle Ortadoğu ülkelerinde ataerkil düzen hala yeri koruyor ve kadınlar bu düzen çerisinde var oluşlarını sürdürmeye çalışıyorlar. Sizlere Afganistan’da devam eden ve kadınlar dış dünya ile kurabildikleri yöntemi BAÇA POŞ’u anlatacağım.

  Kadın ve kızların genellikle evde kalmaya zorlandığı ağır ataerkil, erkek egemen Afgan toplumunda, Farsça, "erkek gibi giyinmek" anlamına gelen baça poş, kızların "nispeten daha özgür olan erkeklerin dünyasına erişmelerine imkan tanıyan" bir gelenek.

Ekonomik ve sosyal nedenlerden dolayı Afgan ailelerin çoğu erkek çocuk sahibi olmak ister. Bu tercih, bazı ailelerin Baça Poş olarak bilinen, kızların erkek kılığına sokulduğu eski bir geleneği uygulamalarına yol açıyor.

Afgan pazarlarında erkek kılığına girmiş çok sayıda kız bulmak mümkün. Bazı aileler rahatça dışarıda çalışıp evlerini geçindirebilsinler diye kızlarını erkek kılığına sokuyor. Kendilerini erkek diye tanıtan bu kızlardan bazıları su ya da sakız satıyor. Yaşları beş ile 12 arasında değişen bu çocukların hiçbiri erkek olarak sürdürdükleri yaşamları hakkında benimle konuşmak istemiyor. Erkek olarak büyütülen bu kızlar ömür boyu böyle kalmıyor. 17-18 yaşına geldiklerinde yeniden kızlığa dönüyorlar; ama bu kolay olmuyor.

Baça Poş olarak yaşamak, Afganistan'daki kadınların hayatta karşılaştıkları tüm zorluklardan soyutlanmak anlamına geliyor. Çünkü Afganistan’da kadınlar, gün içinde bile pek çok sıkı kurala tabi olarak yaşamak zorunda. Kadınlar, kendilerine refakat eden bir erkek olmadan yalnız başlarına dışarı çıkamıyor. Bu durum kadınların sosyal hayatlarını oldukça sınırlıyor. Kadınların evin ihtiyaçlarını, kendi kişisel ihtiyaçlarını karşılamak noktasında yanlarında bir erkeğe ihtiyaç duyması, kadınların sosyal hayatlarını önemli ölçüde kısıtlıyor.

Bu geleneğin temelleri, yüzyıl öncesine dayanıyor. Baça Poş, kadınların savaş zamanlarında kendilerini korumak ve cepheye katılmak için başvurdukları bir yöntem olarak ortaya çıkmış.